Жорий йил 30 майда Қонунчилик ва ҳуқуқий сиёсат институти бош илмий ходими Б.Мўминов Қозоғистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Қонунчилик ва ҳуқуқий ахборот институти томонидан «Қозоғистон ва хорижий тажриба контекстида замонавий маъмурий ҳуқуқни модернизация қилиш йўллари» мавзусида ташкил этилган халқаро “давра суҳбатида” онлайн иштирок этди.
Эксперт ўз маърузаси давомида маъмурий қонунчиликни модернизация қилишда тизимли фикрлашни талаб қиладиган қуйидаги асосий муаммоларни кўрсатиб ўтди.
Биринчидан, давлат айрим қилмишларни декриминализатсия қилиш ва расмий жиноят ҳуқуқи доирасидан чиқариш, уларни ўз хоҳишига кўра атамалар билан белгилаш ҳуқуқига эга. Бироқ, бунда у бундай ишлар бўйича иш юритишда классик жиноят-процессуал кафолатларнинг тўлиқлигини сақлаб қолиши шарт, агар улар учун жазо ўз моҳиятига кўра жиноий-репрессив хусусиятга эга бўлса (масалан, жарима, қамоқ, касбни тақиқлаш). Бинобарин, давлат жавобгарлик режимининг номини расман ўзгартириш йўли билан жиноят-процессуал кафолатларни четлаб ўтишга ҳақли эмас. Ҳуқуқни ҳимоя қилиш контекстида таъқибнинг шакли эмас, балки ҳақиқий мазмуни ва шахс учун оқибатлари муҳимдир.
Иккинчидан, ҳуқуқий матннинг шаклан мураккаблашуви ва унинг оммабоплигини таъминлаш зарурати ўртасида номутаносиблик юзага келади. Маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги кодексларнинг замонавий таҳрирлари кўпинча технократик таърифларга бой бўлиб, уларни махсус ҳуқуқий тайёргарликка эга бўлмаган фуқароларнинг асосий гуруҳи учун деярли тушунарсиз қилади. Бу ҳуқуқий тизимнинг асосий тамойилларидан бири – қонуннинг ҳуқуқий аниқлиги ва ҳаммабоплиги тамойилини бузади.
Учинчидан, маъмурий жазоларнинг мутаносиблиги масаласи ҳал этилмаган. Расман аҳамиятсиз бўлган ҳуқуқбузарликларга нисбатан ҳаддан ташқари қаттиқ санкцияларни қўллаш нафақат ҳуқуқбузарлик ва жазо ўртасидаги мувозанатни бузади, балки оммавий ҳокимият институтларига бўлган ишончни ҳам йўқотади. Ушбу чақириқ маъмурий қатағоннинг хавф-хатар шкалаларини тизимли қайта кўриб чиқишни ва қадриятларни қайта йўналтиришни талаб қилади.
Шу нуқтаи назардан, Қозоғистон Республикасининг тажрибаси айниқса қимматли эканлиги таъкидланди. Қозоғистон маъмурий ҳуқуқни босқичма-босқич модернизация қилиш, шу жумладан маъмурий адлияни институтсионаллаштириш, маъмурий деликт концепциясини қайта кўриб чиқиш, шунингдек, МЖТКга унинг асосий функцияларини қайтаришга уриниш намунасини кўрсатмоқда. Қозоғистон ва Ўзбекистон ўртасидаги ҳуқуқий, тарихий-маданий ва ижтимоий ўхшашликларни ҳисобга олган ҳолда, ушбу тажрибадан Ўзбекистон ислоҳотлари доирасида юқори мослашувчанлик билан фойдаланиш мумкин.